Tweede huisbezoek

Drie weken na de zevende stap komen Elsie en Anna opnieuw op bezoek.


Als Elsie vraagt welke case we bij het groepswerk van de vijfde bijeenkomst hebben besproken, zitten we met onze mond vol tanden. Wat zit dat ver! Buiten een intensief gesprek met mijn vriendin over de zesde bijeenkomst en over het tussentijds verslag, zaten we de afgelopen weken eerder in onze oude routine.

Leidraad voor het gesprek van vanavond is het tussentijds verslag. Anna bladert wild door ons volumineuze levensboek, op zoek naar de rubrieken waar ze nog bijkomende informatie over wil. Wat een job.

Hier en daar lichten we de gevraagde onderwerpen extra toe. Ook onze dochter mengt zich in het gesprek en verduidelijkt haar standpunten.

Anna en Elsie merken op dat we als pleeggezin veel sterke kanten hebben.

We zijn dus ‘geslaagd’!

Profiel  

Als laatste taak stellen we het profiel op van het pleegkind dat bij ons gezin zou passen:

-       geslacht: uit praktische overweging kiezen we voor een meisje

-       leeftijd: na een levendige discussie over taalontwikkeling, kleuterschool, op het potje gaan en pampers, verhogen mijn dochter en ik onze gewenste minimumleeftijd en verlaagt mijn man de zijne. Zo komen we tot een compromis: van 5 tot 12 jaar.

-       problematiek: seksueel misbruik sluiten we uit omdat we ons daar geen raad mee weten

-       handicap: we overlopen alle mogelijke problemen. Zwaar autisme zien we niet zitten. Leerachterstand en lichte handicaps vormen geen probleem.

-       soort pleegzorg: aanvankelijk kiezen we voor langdurige opvang. Elsie weet ons echter te overtuigen om ook open te staan voor kortdurende opvang, omdat die soms evolueert naar langdurige opvang en omdat de vraag naar kortdurende opvang groot is. Ze geeft enkele voorbeelden van dossiers en maakt ons onmiddellijk warm voor dit soort opvang.

Match

Elsie belooft dat ze ons profiel nog voor de kerstvakantie in de computer zal inbrengen. Daarna is het wachten op een ‘match’. Ze vraagt ons om geduld te hebben, want het kan best lang duren vooraleer we bericht krijgen. Er zijn momenteel veel kandidaat-gezinnen voor jonge kinderen. Uiteraard mogen we altijd bellen als we het gevoel hebben dat het te lang duurt.

Afscheid

Dit is onherroepelijk het einde van de leuke contacten met deze twee boeiende dames. Elsie’s taakomschrijvingen zijn niet van die aard dat we mogen hopen dat ze onze gezinsbegeleidster wordt. Anna kan ik mij niet meer wegdenken uit ons verhaal. Het afscheid beperkt zich dan ook tot een simpele en zeer gemeende ‘tot mails’.

Tussentijds verslag

Het tussentijds verslag is een bundel van acht A4’s met een samenvatting van de levensboeken en van het eerste huisbezoek, geschreven in vloeiende volzinnen. Het arriveert met de post zodat wij het al kunnen nakijken tegen het tweede bezoek. Ik lees het meteen na en merk dat hier hard aan gewerkt is.

Inhoud: 1.   identificatiegegevens 2.   algemene en gezinsgegevens 2.1.    woonomgeving 2.2.    gezinssituatie 2.3.    opleiding en werk 3.   levensgeschiedenis 4.   motivatie 5.   stap en criteria voor pleegzorg 5.1.    open en duidelijk zijn 5.2.    samenwerken en ouderschap delen 5.3.    kinderen helpen een positieve kijk op zichzelf te ontwikkelen 5.4.    kinderen helpen hun gedrag te veranderen zonder hen te kwetsen 5.5.    inschatten wat pleegzorg in jullie gezin zal betekenen 6.   profiel 7.   voorlopig besluit

Laatste huiswerk

Diezelfde avond zet ik mij aan het laatste huiswerk.

Stel u voor dat u vandaag het kind gaat ontmoeten dat in uw gezin geplaatst zal worden. Kunt u dit kind omschrijven?

Ik stel mij een meisje van vijf jaar voor.

Gezinsachtergrond: verwaarlozing/mishandeling.

Land van herkomst: speelt geen rol.

Culturele achtergrond: speelt geen rol.

Is een handicap (verstandelijk/lichamelijk) een bezwaar? Neen, een lichte handicap moet kunnen.

Dan volgt een waslijst van gedragingen. Ik vul in of dit gedrag voor mij moeilijk is of eerder een uitdaging en welke vaardigheden ik daarvoor nodig heb. Ik schrijf ‘moeilijk’ bij weglopen, stelen, liegen en seksueel uitdagend gedrag. Andere zaken zoals druk, stil, (hyper)actief, driftig verwacht ik aan te kunnen.

Na nog wat vragen over de sterke en zwakke punten van het gezin, volgt een evaluatieformulier. Niets dan lof schrijf ik daarop!

Zevende en laatste bijeenkomst

Vandaag volg ik een cursus presentatietechnieken. Bij wijze van oefening vraagt de docent een uiteenzetting te geven over een onderwerp naar keuze. Ik kies voor ‘omgaan met pubers’. Mijn publiek bestaat uit kandidaat-pleegouders, die een info-avond bijwonen over dit onderwerp. Op het programma staan heel wat vakspecialisten. Ter inleiding vroeg het organiserend comité mij, als ervaren pleegmoeder van pubers, om enkele tips mee te geven.

Ik vertel enthousiast over hoe je door moeilijk gedrag heen kan kijken en geef enkele tips en trucs, waaronder Anna’s bozendoos. Ik voel mij goed in deze rol!

Dit goed gevoel neem ik mee naar de zevende bijeenkomst.

We bespreken onze ervaringen van afgelopen zaterdag. Ik ben opgelucht te horen dat de cowboyverhalen van de pleegmoeder zich tot onze tafel hebben beperkt. Haar eerste twee panelgesprekken verliepen sereen. Haar laatste drie gesprekken deed ze in aanwezigheid van een medewerkster.

Allemaal drukken we onze bewondering en ons respect uit voor de betrokkenheid, zorgzaamheid en liefde die in de getuigenissen naar voren kwamen. Na zaterdag zijn we met zijn allen zekerder van ons stuk geworden. Iedereen wil ermee doorgaan.

Elsie heeft twee vragen over het STAP-programma voor ieder van ons:

-         wat neem je mee?

-         wat laat je achter?

Wat neem je mee?

Alle kandidaten hebben een leerproces ondergaan en nemen een rijkdom aan kennis mee. Velen hebben het over het feit dat de groep zo tof is. Dat vind ik ook.

Ik vermeld mijn honger naar kennis, die ik zeker wil blijven voeden. Verder geef ik de groep, Elsie en Anna een pluim en uit ik mijn bewondering voor de drie alleenstaande dames.

Wat laat je achter?

Velen laten de belasting achter, die de dinsdagavonden met zich meebrachten in hun agenda en hun huishouden. Ik laat mijn angst achter om tijdens het STAP-programma de Mexicaanse griep op te doen en dus een avond niet te kunnen bijwonen. Oef, daar moet ik niet meer mee inzitten!

Van griep naar vis

Er hangt een emotionele sfeer in de groep.

Het besef dat we onze laatste uren samen doorbrengen, begint te wegen.

Toch hebben we nog werk te verzetten. Elsie vertelt over de betekenis en de uitwerking die het pleegouderschap op onze eigen situatie kan hebben.

Ze illustreert de impact van een pleegkind op het gezin aan de hand van een mobiel. Zes vissen hangen in evenwicht (afgezien van het feit dat ik de vissen met mijn hoofd aanstootte bij het terugbezorgen van het jeugdboek aan Anna). Ze zien er schattig uit met hun getuite lippen. Elsie haakt een zevende vis aan het mobiel. Gevolg: iedereen uit balans! Na een tijd is er echter opnieuw evenwicht.

Dan volgt een spelletje. We luisteren naar muziek en geven een rugzak door. Als de muziek stopt, neemt de persoon bij wie de rugzak gebleven is, er een voorwerp uit. Daar hangt een beschrijving aan, waar je over dient te vertellen of je met de problematiek kan omgaan en wat je zou ondernemen.

Van vis naar couscous

Uit de rugzak halen we de volgende beschrijvingen:

-         ik ben acht jaar en verstop eten

-         ik ben zeven jaar en wil terug naar huis

-         ik ben tien jaar en lust heel graag couscous

-         ik maak alles kapot en als je ’t me vraagt, heb ik niets gedaan

-         ik ben acht jaar en bel stiekem dagelijks met mijn mama

-         ik ben dertien jaar en lees de Playboy

-         ik ben een lieve, vrolijke baby, maar maak geen oogcontact

-         ik ben zes jaar en wil wekelijks bij mijn opa op bezoek, 132 kilometer ver

-         ik ben vijf jaar en hou mijn eten urenlang in mijn mond. Als ik vast voedsel moet eten, ga ik braken.

-         poezen zijn lief, maar ik trek aan hun staart, sluit ze op en bijt in hun oor

-         ik ben vijftien jaar en gewend om alles te krijgen wat mijn hartje begeert

Ik krijg de couscous. Komt dat even goed uit, want het is toevallig ook mijn lievelingsmaal! Ik sta open voor voedsel uit andere culturen. Als ik het niet kan klaarmaken, zal mijn man mij wel helpen. Hij krijgt de poezensituatie. Hij eist respect voor mens en dier en zal daar heel erg voor opkomen. Laten we hopen dat onze poezen dit niet moeten meemaken.

De eerste 24 uur

Nu wordt het echt heel concreet. Stel je de eerste 24 uur voor dat je het kind effectief in huis hebt. Elsie stapt af van de theorie en vraagt aan één van de deelnemers om haar verhaal te doen over de eerste contacten met een kleine jongen, die bij hen in weekendopvang komt. Ontroerend! Jammer genoeg loopt dit pleegzorgverhaal niet verder omdat de oma deze taak opnieuw op zich neemt. Dat hoort er dus ook bij.

Positief pleegzorgverhaal

Elsie sluit de avond af met een verhaal over een meisje van 2,5 jaar, dat op motorisch vlak een achterstand heeft en dat nog niet praat. Omdat het meisje in de instelling onvoldoende individuele aandacht krijgt (alhoewel ze voor de andere kinderen fungeert als een levende pop), gaat ze naar een pleeggezin. Op een dag krijgt Elsie een ansichtkaart van het vakantieverblijf van het gezin, met het heuglijke nieuws dat het meisje drie woorden heeft gesproken. Later krijgt Elsie het kind nog eens te zien op een familiedag en merkt ze dat het opgebloeid is tot een vrolijke en onbezorgde kleuter.

Afscheid  

Het zeven stap programma is onherroepelijk afgelopen. Wat nu volgt, is chaos. Er gaan blaadjes rond waar men in de gauwte e-mail adressen op krabbelt. Hier en daar pinkt iemand een traan weg. Iemand heeft het moeilijk en vlucht weg. 

Anna, de schat, slaagt er altijd in om op het juiste moment de juiste opmerking te maken. Terwijl ik mee opruim, vertelt ze dat ze bij mij dezelfde controledrang ziet, die ook in haar zit. Alles netjes wegzetten, alles op een rij. Ik voel verbondenheid met haar. Ze is mijn grote voorbeeld.

Zesde bijeenkomst

Er staan zes tafels opgesteld met kandidaten en hun sympathisanten.

Elsie schetst het verloop van de bijeenkomst en stelt de ‘experten’ voor:

1. een ‘eigen’ zus en broer
2. een medewerkster van de dienst voor pleegzorg
3. een moeder van wie de zoon in een pleeggezin is geplaatst
4. een ‘actieve’ pleegmoeder
5. een consulent van de sociale dienst van de jeugdrechtbank
6. een volwassen pleegzoon
7. pleegouders, die een afgebroken plaatsing hebben meegemaakt

Dan vraagt ze aan de kandidaat-pleegouders om even recht te staan, zichzelf voor te stellen, te vertellen wie ze meegebracht hebben en hoe ze het STAP-programma tot nu toe hebben ervaren.

Ik bijt de spits af en stel mijn dochter voor. Over onze vrienden zeg ik dat ze ieder voor zich fungeren als vertrouwenspersoon. “Een soort partnerruil”, voeg ik eraan toe. Mijn vriendin stel ik voor als mijn steun en toeverlaat. Verder vertel ik dat we bewust voor deze ‘opleiding’ kozen om voldoende voorbereid en met kennis van zaken in het verhaal te kunnen stappen.

Het valt mij op dat onze drie alleenstaande dames niemand of slechts één persoon meebrachten. De één haar zoontje, de ander haar moeder. Ik ben blij dat mijn vrienden erbij kunnen zijn.

Met de klok mee roteren de experten langs de zes tafels om hun verhaal te vertellen en onze vragen te beantwoorden.

Gesprek 1: de zorgzame broer en zus

De zus en broer vertellen vlot over hun twee pleegzussen en hun pleegbroertje. Door zijn epilepsie heeft het broertje extra zorg nodig.
De grote broer spreekt hier bijzonder liefdevol over. Het verwondert mij niet dat beide jongeren later in een zorgberoep willen stappen.

Veel te snel maant Elsie de sprekers aan tot roteren.

Gesprek 2: de mama

De medewerkster van de dienst en de moeder nemen samen plaats aan onze tafel.  De medewerkster vertelt over de manier waarop zij de pleegzorgplaatsingen opvolgt en begeleidt. Ik betrap mijzelf erop dat ik niet echt luister. Ik ben meer in de weer met het observeren van de mama, want ik vind de confrontatie met haar behoorlijk spannend.

Na de uitleg steek ik dan ook van wal met mijn vraag of de mama het belangrijk vindt dat pleegouders veel luxe kunnen bieden aan het kind. Wat een bevredigend antwoord! Ze verkiest een groot hart en veel liefde boven  materiële zaken. Op ieders tong brandt de vraag naar het waarom van deze pleegzorgplaatsing. De mama lost geen details en uit respect voor haar vragen wij er niet naar.

Gesprek 3: Wild West pleegmoeder

Een vlotte, dynamische, wat oudere dame vertelt vol overgave over de vele pleegzorgkinderen die voor korte of langere tijd bij haar hebben gewoond. Het liep niet altijd van een leien dakje.

Naarmate ze zich verliest in haar enthousiasme, krijgen haar anekdotische uiteenzettingen meer en meer de allure van het Wilde Westen. Haar cowboyverhalen werken veeleer ontradend dan enthousiasmerend. Dat mag niet de bedoeling zijn!

De pauze komt net op tijd. We nemen met zijn allen een kijkje in de neutrale bezoekruimte en we zetten ons schrap voor de volgende drie gesprekken.

Gesprek 4: de consulent

De consulent verklaart ons het verschil tussen bijzondere jeugdzorg en jeugdrechtbank. Bijzondere jeugdzorg vraag je op vrijwillige basis aan. De jeugdrechtbank wordt ingeschakeld bij problematische opvoedingssituaties en bij misdaad. De term MOF komt ter sprake: als misdaad omschreven feit.

Gesprek 5: de pleegzoon

Een knappe jonge kerel stelt zich voor, geflankeerd door Anna. Hij vertelt dat hij als baby bij pleegouders werd geplaatst. De eigen kinderen van zijn pleegouders werden geboren toen hij al in het gezin was.

Zijn echte moeder heeft hij pas rond zijn twaalfde leren kennen. Zijn vader heeft hij nooit gekend. De man is intussen overleden.

We voelen de pijn van deze jongen als hij spreekt over de sterke behoefte om meer over zijn vader te weten. Hij wil zo graag een foto van de man, maar kan er niet aan geraken.

De jongen woont zelfstandig, weliswaar met begeleiding. De afgelopen jaren heeft hij het moeilijk gehad. Hij volgt therapie om de dingen te leren plaatsen zodat hij op een goede manier verder kan met zijn leven.

Hij verontschuldigt zich als de emoties hem teveel worden en er tranen stromen. Wij verzekeren hem ervan dat huilen mag en wij loven hem om de moedige manier waarop hij zijn verhaal doet.

Gesprek 6: de verdrietige ex-pleegouders

Een lange stevige man vervoegt ons, samen met zijn frêle vrouw. Zij hebben twee eigen dochters en namen een vierjarige pleegdochter in huis. Dit verwaarloosde meisje vertoonde zware hechtingsproblemen. Voor dit kind was het leven letterlijk een strijd. Op een extreme manier kwam ze voor zichzelf op. Haar overlevingsdrang uitte zich verbaal én lichamelijk.

Zeven jaar lang deden deze mensen hun best om zo goed en zo kwaad als mogelijk een gezin te vormen. Tot de pleegmoeder twee jaar geleden in het ziekenhuis lag. Op dat moment werd de last op de schouders van de pleegvader zo zwaar, dat er niets anders opzat dan de dienst te bellen en toe te geven dat hij het niet aankon. Het meisje verhuisde naar een instelling en verblijft daar nog steeds.

De pleegvader heeft het enorm moeilijk. De tranen rollen van zijn wangen. Ook hij verontschuldigt zich voor zijn emoties. We stellen hem gerust. Huilen mag, ook als je een sterke stoere man bent.

Elsie kondigt het einde van de gesprekken aan en vraagt uitgerekend deze pleegvader om af te sluiten met een positief pleegzorgverhaal. De man kan geen woord zeggen. Gelukkig springt zijn vrouw hem bij. Ze vertelt dat in haar gezin het gezegde ‘blijf kalm, drink een Palm’ gangbaar was. Op een keer draaide haar pleegdochter zich op de tram om naar een geagiteerde medereiziger om dit gezegde te placeren. Hilariteit alom!

Met deze anekdote slaagt de vrouw erin om de zware sfeer te doorbreken. Haar echtgenoot heeft intussen de moed bijeengeraapt en vertelt over de gezinsreis naar Turkije, de aandacht die de pleegdochter daar kreeg van hotelpersoneel en –gasten en hoe het kind daarvan genoot. De gelukkigste week van haar leven.

Napraten

We praten nog even na met Elsie, Anna en de pleegvader. Nog steeds wil hij zich verontschuldigen. Het was absoluut niet de bedoeling ons af te schrikken. We vertellen hem dat we dankbaar zijn. Als we ooit hetzelfde meemaken, zullen wij ons dit panelgesprek herinneren en zijn we misschien in staat om actie te ondernemen nog voor ons gezin uiteenvalt.

Voorbereiding zesde bijeenkomst

De zesde bijeenkomst komt dichterbij. Ik formuleer enkele vragen.

Natuurlijke moeder -     Vind jij het belangrijk dat pleegouders in een groot huis wonen en veel spulletjes kunnen kopen voor het pleegkind? -     Bezoek jij je kind het liefst bij de pleegouders, in een neutrale ruimte of ontvang je het kind liever bij jou thuis? -     Ben je soms jaloers als je ziet dat het klikt tussen je kind en de pleegouders? Hoe ga je daarmee om? Volwassen pleegzoon Nu je het huis uit bent, hoe sta je tegenover je pleegouders? Maken zij nog deel uit van je leven of zijn ze een verre herinnering? Eigen zoon en dochter Heb je momenten gehad dat je wenste dat je een ‘gewoon’ gezin had, zonder pleegkind(eren)? Pleegouders Hebben jullie binnen je pleegouderperiode momenten gekend waar je oprecht spijt van hebt, door bij voorbeeld foute beslissingen te nemen of verkeerde daden te stellen? Kon je daar ergens mee terecht? Consulent van de sociale dienst van de jeugdrechtbank -     Werk je graag samen met de pleegzorgdienst en met pleegouders of liever met een instelling? Wat is het gemakkelijkste? -     Welke goede raad wil je aan toekomstige pleegouders meegeven?

Mijn dochter en ik lezen samen het jeugdboek. We wisselen elkaar af in het luidop lezen. Hoewel de auteur zeer problematische situaties aanhaalt, blijft de toon luchtig. Sommige passages zijn best wel grappig. Ik geniet van deze voorleesmomenten, die schaarser zijn geworden nu ze 13 is.

Zelfstudie

Ik lees het verhaal van een pleegouder over een afgebroken plaatsing. De uitputting, de wanhoop, het schuldgevoel en de totale ontwrichting van het hele gezin. De opluchting wanneer ze vernemen dat het jongetje beter kan aarden in zijn nieuwe pleeggezin. De beslissing om geen ander pleegkind meer te nemen.

Ik hoop dat ik nooit een dergelijk verhaal hoef te schrijven!